Regulacje kodeksowe dotyczące podziału majątku spółki z o.o. po jej likwidacji są stosunkowo lakoniczne. Zgodnie z nimi podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, przy czym umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku.

Warunki dokonania podziału majątku spółki

Aby możliwe było dokonanie podziału majątku spółki po jej likwidacji spełnione muszą zostać dwa warunki.

Pierwszy to upływ 6 miesięcy od daty ogłoszenia w MSiG (lub innym piśmie przewidzianym do ogłoszeń spółki) o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Należy pamiętać, że ogłoszenie w musi zawierać wszystkie elementy wymagane przez przepisy – w przeciwnym wypadku ww. termin w ogóle nie rozpocznie swojego biegu a podział majątku nie będzie dopuszczalny. Co ważne: nawet jeżeli termin 6 miesięcy upłynie, ale wierzyciele nie będą jeszcze zaspokojeni ani zabezpieczeni, to podział majątku nie będzie dopuszczalny.

Drugi warunek to zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli, którzy zgłosili się do spółki w odpowiedzi na wezwanie zawarte w ogłoszeniu o otwarciu likwidacji. Należy pamiętać, że spółka powinna zaspokoić względnie zabezpieczyć wszystkich znanych jej wierzycieli, którzy zgłosili się do spółki – także tych, którzy spóźnili się i nie dochowali terminu 3 miesięcy na zgłoszenie swoich wierzytelności.

Zasady podziału

Podstawową zasadą podziału majątku spółki z o.o. po jej likwidacji jest zasada proporcjonalności, zgodnie z którą wspólnicy uczestniczą w podziale w proporcji do posiadanych udziałów. Ustalenie tego, ile udziałów posiada dany wspólnik, dokonywane jest na podstawie księgi udziałów prowadzonej przez likwidatorów (o księdze udziałów więcej w innym wpisie na naszym blogu). Wspólnicy mogą w umowie spółki odmiennie uregulować zasady podziału majątku. W szczególności mogą uprzywilejowywać niektóre z udziałów albo ustalić przeznaczenie majątku pozostałego po likwidacji na inne cele niż przekazanie wspólnikom, np. jako wkład do nowo zawiązywanej spółki. Modyfikacje kodeksowej zasady podziału majątku mogą polegać także np. na przyjęciu określonej kolejności zaspokajania poszczególnych wspólników, albo na przyjęciu innej niż prosta proporcji przy ustalaniu należnej wspólnikom kwot. Swoboda w odmiennym określeniu zasad podziału jest ograniczona w ten sposób, że nie jest dopuszczalne całkowite wyłączenie wspólnika od udziału w podziale majątku likwidowanej spółki.

Wspólnicy mogą także postanowić, że kwota likwidacyjna nie będzie wypłacana wspólnikowi w pieniądzu, ale że spółka rozliczy się z nim poprzez wydanie świadczenia niepieniężnego. Często udziałowiec spółki może być bowiem zainteresowany odzyskaniem składników majątkowych, które wniósł przy okazji zawiązywania spółki albo w ramach aportu na pokrycie podwyższanego kapitału zakładowego. Może chodzić w szczególności o nieruchomości lub maszyny czy urządzenia, które mogą być dla niego przydatne w dalszej działalności poza likwidowaną spółką. Już na etapie formułowania postanowień umowy wspólnicy mogą zatem zastrzec, że w razie likwidacji spółki, określone wkłady zostaną zwrócone temu ze wspólników, który wyposażył w nie spółkę.

Diabeł tkwi w szczegółach, dlatego postanowienia umowne dotyczące tej kwestii powinny być sformułowane wyjątkowo precyzyjnie, aby uchronić wspólników przed rozczarowaniem i niepotrzebnymi nerwami. Warto pamiętać, że jeżeli majątek spółki nie wystarczy na zaspokojenie wierzycieli w 100% wówczas „odzyskanie” danego składnika majątku przez wspólnika może być utrudnione i może wiązać się z koniecznością odkupienia go od spółki. Odpowiednie uprzywilejowanie udziałów danego wspólnika umową spółki może pomóc w uniknięciu tego rodzaju trudności. Dla zabezpieczenia swoich interesów już w umowie spółki należy zwracać uwagę, aby przy okazji uprzywilejowania udziałów unikać sformułowań, z których można byłoby wnioskować, że zwrot aportu wyczerpuje prawa wspólnika do udziału w majątku likwidacyjnym spółki. Może bowiem być tak, że okaże się to niekorzystne, np. wskutek spadku wartości przedmiotu aportu. Warto na tę okoliczność zastrzegać, że jeżeli wartość zwracanego aportu będzie na tyle niska, że nie będzie odpowiadać wysokości ustalonego udziału wspólnika w masie likwidacyjnej, to będzie on brać udział w podziale reszty majątku z pozostałymi wspólnikami.