Inflacja najwyższa od grudnia – potwierdziły się złe prognozy

Najnowsze dane dotyczące inflacji w Polsce nie pozostawiają złudzeń – sytuacja gospodarcza jest poważna. Wskaźnik inflacji w październiku 2024 roku osiągnął poziom 9,6% w ujęciu rocznym, co jest najwyższym wynikiem od grudnia 2023 roku. Tak wysokie tempo wzrostu cen potwierdza wcześniejsze przewidywania ekspertów i rodzi poważne obawy o kondycję gospodarki oraz skuteczność działań stabilizacyjnych.

Przyczyny gwałtownego wzrostu inflacji

Inflacja w Polsce pozostaje napędzana przez kilka kluczowych czynników, które wzajemnie się wzmacniają, tworząc efekt spirali cenowej.

1. Energia i paliwa
   Ceny energii elektrycznej wzrosły w październiku o 17,3% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Koszty gazu i paliw również wzrosły – benzyna podrożała o 12,1%, a olej napędowy o 10,5%. Choć rynki światowe obserwowały chwilowe obniżki cen ropy naftowej, utrzymujące się problemy z dostawami i wysokie koszty produkcji w Europie utrzymują ceny na wysokim poziomie.
2. Drożyzna na rynku żywności
   Ceny żywności wzrosły średnio o 15,7% w skali roku. Najbardziej podrożały produkty podstawowe, takie jak pieczywo (+18%), mleko i przetwory mleczne (+14,5%), oraz warzywa (+20%). Susze w Polsce i w Europie oraz wzrost cen nawozów – o 25% w ujęciu rocznym – dodatkowo zaostrzyły kryzys na rynku rolnym.
3. Presja płacowa i wzrost kosztów pracy
   Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło w październiku o 11,2% w porównaniu z zeszłym rokiem. Choć dla wielu Polaków to dobra wiadomość, wyższe płace przekładają się na wzrost kosztów dla pracodawców, którzy z kolei przerzucają je na konsumentów.
4. Efekt bazy i globalne zawirowania
   Porównując obecny stan gospodarki do okresu sprzed wojny w Ukrainie i pandemii COVID-19, Polska wciąż zmaga się z szokami podażowymi. Dodatkowo osłabienie złotego w stosunku do dolara i euro – kurs EUR/PLN wynosi obecnie około 4,73 – zwiększa koszty importu, w tym żywności i surowców energetycznych.

Narodowy Bank Polski: ograniczone pole manewru

Narodowy Bank Polski (NBP) stoi przed jednym z najtrudniejszych wyzwań w swojej historii. Mimo wcześniejszych podwyżek stóp procentowych, obecnie utrzymujących się na poziomie 6,75%, inflacja pozostaje uporczywa. Wysokie stopy procentowe zwiększają koszty kredytów hipotecznych i firmowych – rata przeciętnego kredytu hipotecznego wzrosła w ciągu roku o około 500 zł.

Rada Polityki Pieniężnej zapowiedziała utrzymanie dotychczasowego kursu, ale część ekonomistów sugeruje, że dalsze podwyżki stóp procentowych mogą być konieczne, jeśli inflacja nie zacznie spadać. Problemem pozostaje jednak możliwość zahamowania wzrostu gospodarczego – w III kwartale 2024 roku PKB Polski wzrosło jedynie o 0,8%, co wskazuje na ryzyko stagflacji.

Wpływ na życie Polaków

Skutki inflacji są odczuwalne na co dzień. Koszyk podstawowych produktów spożywczych w październiku był o 13% droższy niż rok wcześniej. Przykładowo, cena chleba wzrosła z około 4,50 zł do 5,30 zł, a kilogram ziemniaków kosztuje teraz średnio 2,50 zł, podczas gdy rok temu cena wynosiła około 1,80 zł.

Rosnące ceny zmuszają gospodarstwa domowe do cięcia wydatków – 65% Polaków w badaniach deklaruje, że ograniczyło zakupy odzieży, a 48% oszczędza na rozrywce i rekreacji. Szczególnie dotknięte są rodziny z dziećmi oraz osoby starsze, dla których drożejące leki i opłaty za energię stanowią coraz większe obciążenie.

Tarcze antyinflacyjne: skuteczne czy krótkowzroczne?

Rząd wprowadził szereg działań mających na celu złagodzenie skutków inflacji, w tym przedłużenie obniżek VAT na żywność i paliwa oraz zamrożenie cen energii dla gospodarstw domowych na poziomie z 2023 roku. Jednak te środki mają swoje ograniczenia – ich koszt dla budżetu państwa w 2024 roku wyniósł już ponad 30 miliardów złotych, a analitycy ostrzegają, że dalsze utrzymywanie tych mechanizmów może zwiększać dług publiczny.

Prognozy na przyszłość: nadzieja czy dalsze problemy?

Eksperci przewidują, że inflacja może pozostać na poziomie powyżej 8% do końca pierwszego kwartału 2025 roku. Kluczowe będzie uspokojenie sytuacji na rynku surowców oraz zmniejszenie presji płacowej. Bank Światowy wskazuje jednak, że skuteczne obniżenie inflacji w Polsce wymagać będzie bardziej radykalnych działań, w tym reform fiskalnych oraz inwestycji w lokalne źródła energii.

Inflacja, która w październiku osiągnęła najwyższy poziom od grudnia 2023 roku, jest problemem o wielowymiarowym charakterze. Dotyka zarówno gospodarki, jak i codziennego życia Polaków, podważając poczucie bezpieczeństwa finansowego wielu rodzin. Choć podejmowane działania mają na celu ograniczenie jej skutków, ich efektywność pozostaje ograniczona, a perspektywy – niepewne. Czas pokaże, czy obecne strategie okażą się wystarczające, czy konieczne będą bardziej zdecydowane kroki w polityce gospodarczej i społecznej.