Zagadnienie zakładania i funkcjonowania oddziału przedsiębiorcy zagranicznego jest uregulowane w przepisach ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedsiębiorca zagraniczny

Dla zrozumienia istoty oddziału przedsiębiorcy zagranicznego należy w pierwszej kolejności wyjaśnić to, kogo polskie przepisy uznają za przedsiębiorcę zagranicznego. Przez przedsiębiorcę zagranicznego należy rozumieć osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą oraz obywatela polskiego wykonującego działalność gospodarczą za granicą. Z kolei przez osobę zagraniczną należy rozumieć osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego, osobę prawną z siedzibą za granicą, a także jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.

Zasady zakładania oddziałów

Należy wyróżnić dwie kategorie przedsiębiorców zagranicznych uprawnionych do tworzenia oddziałów w Polsce: pierwsza to przedsiębiorcy zagraniczni z państw członkowskim UE oraz państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) będące stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, tj. Norwegia, Islandia i Liechtenstein). Ta grupa państw może tworzyć oddziały w Polsce. Druga kategoria, tj. przedsiębiorcy zagraniczni spoza ww. państw, może zakładać oddziały w Polsce tylko wtedy, gdy przewidują to ratyfikowane umowy międzynarodowe zawarte z państwami ich siedziby.

Rejestracja oddziału

Działalność w ramach oddziału może być prowadzona pod warunkiem uzyskania wpisu oddziału do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Na przedsiębiorcy zagranicznym ciąży obowiązek złożenia w KRS szeregu dokumentów. Jeżeli działa na podstawie aktu założycielskiego, umowy lub statutu, zobowiązany jest złożyć ich odpisy do akt rejestrowych oddziału wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski. W przypadku gdy przedsiębiorca zagraniczny utworzył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej więcej niż jeden oddział, złożenie tych dokumentów może nastąpić w aktach jednego z oddziałów, z tym że w aktach rejestrowych pozostałych oddziałów należy złożyć kopie tych dokumentów oraz wskazać ten oddział, w którego aktach złożono oryginały tych dokumentów, wraz z oznaczeniem sądu, w którym znajdują się akta, i numeru oddziału w rejestrze.

Jeżeli przedsiębiorca zagraniczny wykonuje działalność na podstawie wpisu do zagranicznego rejestru, to zobowiązany jest złożyć do akt rejestrowych oddziału odpis z tego zagranicznego rejestru wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski. W przypadku gdy przedsiębiorca zagraniczny utworzył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej więcej niż jeden oddział, złożenie tych dokumentów może nastąpić w aktach jednego z oddziałów, z tym że w aktach rejestrowych pozostałych oddziałów należy złożyć kopie tych dokumentów oraz wskazać ten oddział, w którego aktach złożono oryginały tych dokumentów, wraz z oznaczeniem sądu, w którym znajdują się akta, i numeru oddziału w rejestrze.

Działalność oddziału

Przedsiębiorca zagraniczny w ramach oddziału może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie, w jakim prowadzi tę działalność za granicą. Przedsiębiorca zagraniczny jest obowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego. Przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział, jest obowiązany używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”, prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości, zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie otwarcia likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub utraty prawa wykonywania działalności gospodarczej.

Zamknięcie oddziału „nieeuropejskiego” przedsiębiorcy zagranicznego

W pewnych sytuacjach przedsiębiorca zagraniczny spoza UE, Norwegii, Islandii oraz Liechtensteinu, może utracić możliwość prowadzenia działalności w ramach oddziału na terytorium Polski. Decyzję w tej sprawie wydaje minister właściwy do spraw gospodarki, jeżeli (1) przedsiębiorca zagraniczny rażąco narusza prawo polskie, (2) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej, (3) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, bezpieczeństwu informacji niejawnych o klauzuli tajności „poufne” lub wyższej lub innemu nadrzędnemu interesowi publicznemu, (4) przedsiębiorca zagraniczny został wykreślony z rejestru wskazanego we wpisie oddziału przedsiębiorcy zagranicznego do rejestru przedsiębiorców.

W przypadku wydania decyzji z przyczyn wskazanych w punktach od 1 do 3 minister zawiadamia przedsiębiorcę zagranicznego o obowiązku wszczęcia postępowania likwidacyjnego oddziału w oznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni. Odpis decyzji przesyłany jest przez ministra do właściwego sądu rejestrowego. Z kolei jeżeli wydanie decyzji było spowodowane wykreśleniem przedsiębiorcy zagranicznego z zagranicznego rejestru, wówczas minister zawiadamia o tym osobę reprezentującą w oddziale przedsiębiorcę zagranicznego, wskazaną we wpisie oddziału w rejestrze przedsiębiorców.

Likwidacja oddziału „nieeuropejskiego” przedsiębiorcy zagranicznego odbywa się na zasadach przewidzianych dla likwidacji spółki z o.o.