Podstawa prawna

CRBR został utworzony w celu wdrożenia przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML). Na podstawie przepisów IV dyrektywy AML Polska została zobowiązana do przechowywania informacji na temat beneficjentów rzeczywistych w centralnym rejestrze jak również do udostępniania ich właściwym organom i jednostkom analityki finansowej, a także podmiotom zobowiązanym. Na gruncie prawa krajowego podstawę działania CRBR stanowi ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. CRBR działa od 13 października 2019 r.

Zakres gromadzonych informacji

Popularny CRBR to system teleinformatyczny prowadzony przez Ministerstwo Finansów, w którym gromadzone i przetwarzane są informacje o beneficjentach rzeczywistych, czyli osobach fizycznych, które sprawują bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką. Rejestr gromadzi dane dotyczące spółek jawnych, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych oraz spółek akcyjnych (ale z wyjątkiem spółek publicznych), tzw. trusty, spółki partnerskie, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego oraz fundacje.

Przez beneficjentów rzeczywistych należy rozumieć osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

W przypadku spółki niepublicznej, czyli np. standardowej sp. z o.o., beneficjentem rzeczywistym jest:

-> osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
-> osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
-> osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
-> osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień takich jak jednostka dominująca według przepisów o rachunkowości, lub
-> osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Zgłoszenia do CRBR dokonuje osoba ustawowo uprawniona do reprezentacji podmiotu. Zgłoszenie
następuje w formie dokumentu elektronicznego i obejmuje (1) imię i nazwisko, (2) obywatelstwo, (3) państwo zamieszkania, (4) numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL, (5) funkcję uprawniającą do dokonania zgłoszenia.

Zgłoszenie jest opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP oraz zawiera oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia do CRBR o prawdziwości informacji zgłaszanych do Rejestru.

Cele

Zasadniczym zadaniem CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dzięki CRBR możliwe jest zwalczanie ww. niepożądanych zjawisk. CRBR gromadzi aktualne dane o beneficjentach rzeczywistych, co powoduje, że potencjalni przestępcy mają znacząco większą trudność, aby skutecznie ukryć swoją tożsamość poprzez tworzenie gmatwaniny powiązanych podmiotów. Jednocześnie CRBR realizuje postulat nieodpłatnego i jawnego dostępu do informacji o beneficjentach rzeczywistych, przez co buduje zaufanie do rynku i jednocześnie wzmacnia tzw. społeczeństwo obywatelskie.